Koomara , el Murrughach

Conto Celta

 ack Dogherty vivía ao pé dos cantiis de Ballyvaghan, no condado de Clare, Irlanda. Jack, un pescador como o eran o seu pai, o seu avó e dez xeracións anteriores, vivía, do mesmo xeito que eles, completamente só coa súa muller, e no mesmo lugar e a mesma casa que habitaran os seus antepasados. A xente a miúdo preguntábase por que a familia Dogherty era tan afeccionada a vivir en condicións tan inhóspitas, apartadas da humanidade, entre rocas esnaquizadas, sen outra perspectiva que o inmenso pero sempre mutable océano. O que os demais non sabían era que eles tiñan moi bos motivos para facelo.


O lugar era, por algunha razón descoñecida, a única paraxe costeira daquela comarca onde ninguén máis se atreveu a ir vivir. Nesa rexión, os pétreos cantiis formaban pequenas baías protexidas das tempestades, onde unha barca de escaso porte podía atopar un excelente refuxio contra os rigores do clima. Pois ben, no alto da cala de Dunbeg Bay, sobre unha saínte de rocas que se prolongaba ata afundirse no mar, os Dogherty asentaran sólidamente a súa casa, e sempre que o Atlántico, tal como adoitaba facelo con frecuencia nos duros invernos do norte, desencadeaba violentamente a súa furia contra a costa, desde as súas xanelas eles podían observar os barcos que regresaban moi cargados das Indias e que, ao verse obrigados polos ventos para pasar preto daquela costa, esnaquizábanse irremediablemente contra os traizoeiros escollos semisumergidos.

E entón, as pacas de algodón e tabaco, as pipas de viño, os barrís de ron, os toneles de brandy e os cuñetes de encurtidos e olivas ían parar ineludiblemente á costa, polo que Dunbeg Bay era para os Dogherty algo así como un pequeno feudo, cunha provisión inesgotable de alimentos e delicadezas gastronómicas que non moitos podían gozar polos arredores.
Con todo, os Dogherty eran tamén caritativos e humanos cos mariñeiros en desgraza; e certamente, foron moitas as veces en que Jack sacou o seu pequeno bote, con risco da súa propia vida, para axudar aos ocupantes dalgún navío que naufragara. Pero cando un barco facíase pedazos e toda a súa tripulación perdíase, ¿quen podía culpar a Jack de recoller todo o que atopase? ¿E a quen prexudico eu con isto? ¿dicía?. Polo que ao rei respecta, ¡que Dios léveo sempre da súa man!; todo o mundo sabe que xa é suficientemente rico sen necesidade de eu entréguelle o que recollo do mar.
Pero non pensen que Jack, a pesar de ser un ermitán pola súa forma de vida, non era un home sociable e gentil; máis aínda, foi esa amabilidade e dozura do seu carácter, e non outra cousa, o único que puido convencer a Biddy Mahony de abandonar a cálida e confortable casa paterna, na cidade de Inis, no condado de Limmerick, para ir enterrarse entre as rocas, a tantas millas de distancia, coas focas e gaivotas como únicas "veciñas".

Con todo, Biddy sabía que Jack era o home perfecto para calquera muller que desexase vivir feliz e cómoda; porque, sen mencionar o peixe que el mesmo pescaba, a casa de Jack, con todos aqueles "agasallos do ceo" que chegaban á baía, estaba mellor abastecida que a metade de todas as mansións nobres da rexión. E ela sabía que acertara na súa elección, porque ningunha muller podía comer, beber e durmir mellor que o que ela o facía, nin mostrar unha aparencia tan digna e saudable nos servizos dominicais da igrexa, como a señora Dogherty.
Como pode supoñerse, foron moitas as escenas estrañas que Jack puido contemplar; e moitos os sons insólitos que puido escoitar ao longo daquela vida xunto ao cantil, pero nunca se deixou intimidar polo que percibía. Máis aínda, estaba tan lonxe de ter medo ás sirenas, murrughachs ou calquera outro dos "seres pequenos", que o máis grande desexo do seu corazón era, sen dúbida, atoparse cun deles. Jack sempre oíra dicir ao seu pai e ao seu avó que alí os había en cantidade e que, a pesar de ser tan grandes como os homes e moito máis fortes, os encontros cos merrows, como os chamaban algúns, sempre traían aparellado algún beneficio. Para o seu descontento, Jack nunca puidera ver, nin sequera vagamente, aos murrughachs deslizándose sobre a escuma das ondas, envolvidos nos seus vestidos de bruma, a pesar de que moitas veces buscáseos con afán; ¿en cantas ocasións rifárao Biddy por pasarse o día enteiro no mar e regresar sen sequera un peixe? ¡Pouco podía imaxinarse a pobre Biddy tras que clase de peixe andaba realmente o seu Jack!

Para Jack resultaba extremadamente irritante que, aínda vivindo nun lugar onde os murrughachs abundaban como as gaivotas, nunca puidese ver nin sequera a sombra dun. Pero o que máis lle molestaba, en realidade, era que tanto o seu pai como o seu avó víranos en incontables ocasións, e ata lembraba que, sendo aínda un neno, oíra como un dos seus devanceiros, o primeiro Dogherty da familia en asentarse xunto á baía, había intimado tanto cun murrughach que, se non temese indignar ao cura, seguramente o adoptaría como a un fillo máis. Aínda que Jack, a pesar de crer en case todas as lendas familiares, tiña unha marcada propensión a dubidar desta en particular.
Finalmente, a fortuna creu que xa era hora de que Jack coñecese aquilo que o seu pai, o seu avó e tantos outros antepasados coñeceran e que a el éralle negado aínda. De modo que, un día que Jack afastouse un pouco máis que de costume ao longo da costa, en dirección norte, ao chegar a unhas rochas máis aló dos cales pensaba botar as súas redes, viu algo que, sen parecerse a nada que el vise anteriormente, pousábase sobre unha roca que se atopaba algo apartada da beira. Polo que puido apreciar desde a distancia, o seu corpo era verde e, de non ser unha cousa imposible, xurase que sostiña na man un chapeu de tres picos. Jack permaneceu alí durante máis de media hora, forzando a vista e marabillándose ante a visión, sen que aquel ser movese unha man nin un pé en todo ese tempo.

Ao fin a paciencia de Jack esgotouse, e este lanzou un forte asubío, inmediatamente seguido por un berro de saúdo, co que o murrughach, sobresaltado, se calzó o chapeu de tres picos e nun só movemento arroxouse de cabeza á auga.
Jack sentiu que a excitación lle corría polas veas como un rogo fatuo, e dirixiu os seus pasos cara á rocha en que vira ao ser; pero non logrou percibir ningún rastro do misterioso e anfibio cabaleiro do chapeu, polo que, dando voltas e máis voltas ao asunto dentro da súa cabeza, comezou a crer que simplemente estivera soñando esperto.
Con todo, un día tormentoso no que o mar golpeaba furiosamente contra os cantiis, impedíndolle saír a pescar, Jack Dogherty decidiu ir botar unha ollada á que el chamaba xa roca do murrughach, pensando que ata ese momento sempre había escollido días tranquilos e que, quizais, aquel ser podía preferir un clima máis turbulento para as súas andanzas. ¡E cal non sería a súa sorpresa ao achegarse e ver á estraña criatura facendo piruetas encima da roca, para logo mergullarse, subir outra vez dun salto e zambullirse novamente no mar!
Jack non cabía en si da alegría; de alí en máis, só tiña que escoller o tempo apropiado (é dicir, que fose un día ben axitado), e podería ver ao home do mar tantas veces como se lle antollase. Todo isto, con todo, xa non lle parecía suficiente, e díxose a si mesmo:

- Non podo conformarme con só velo; teño que lograr achegarme máis a el - e desde ese momento só podía pensar en entrar en contacto co murrughach, cousa que, finalmente, puido lograr algún tempo despois.
Ata que un día terriblemente borrascoso, mentres Jack dirixíase cara ao punto desde onde adoitaba observar a roca do murrughach, a tormenta desencadeouse con tanta violencia que obrigou a Jack a buscar abrigo nunha das numerosas covas existentes ao longo da costa; e alí, para o seu total deleite, atopou sentado nunha roca a un ser de pelo verde, un único dente do mesma cor, desmesuradamente longo, un insólito nariz vermello e ollos pequenos e porcinos. Tiña cola de peixe, as pernas e o torso cubertos de escamas, e os seus brazos eran curtos como aletas, cos dedos unidos por unha membrana. Non tiña roupas, pero sostiña o tricornio baixo o seu brazo e parecía estar sumido nunha profunda meditación.
Reunindo con gran esforzo todo o seu valor, xa que estaba algo máis que asustado, Jack pensou: "Agora ou nunca"; achegouse ao pensativo home-peixe e, quitándose o chapeu, fixo uso do seu mellor reverencia, á vez que dicía:
-Para servirvos, señor, no que gustedes mandar.
-Para servirche atentamente, Jack Dogherty-, contestou o murrughach.
-¡Crédeme que me sorprende que coñezades o meu nome, señor!-, exclamou Jack.
-¿Como non ía coñecer o teu nome, Jack Dogherty? Eu coñecía ao teu avó Cougar moito antes que casase con Judy Regan, a túa avoa, e o mesmo ao teu bisavó e o teu tatarabuelo! Con todo, debo dicirche que ao que máis apreciei foi ao teu avó; foi un home de gran valía, tanto durante a súa mocidade como na vellez; xamais atopei a ninguén, en ningún lugar do mundo, nin antes nin despois da súa partida, que puidese beber como el dunha caracola de brandy. ¿Espero, querido raparigo ?dixo aquel vello ser cunha alegre escintilación nos ollos?, que sexas un neto merecedor da súa herdanza.

-Non temades por iso -chanceou Jack-, se a miña nai crioume a base de brandy, ¡asegúrovos que aínda sería un neno de peito!
-Ben, gústame oírche falar como un home; ti e eu deberiamos coñecernos máis, aínda que tan só sexa pola memoria do teu avó. ¡Pero o teu pai, Jack, era outra cousa! O non tiña cabeza.
-Estou seguro -dixo Jack- de que, dado que vives debaixo destas augas xeadas, debes de ter necesidade de beber bastante para manterche quente nun lugar tan húmido, frío e cruel... Bo, cando un home bebe moito, dise que "ese cristián toma como un peixe"; ¿pero podería preguntarche de onde é que sacan vostedes o licor?
-¿De onde o sacas ti, Jack? -dixo o murrughach, retorcéndose o nariz cos seus dedos índice e pulgar.
¡Carallo! -exclamou Jack-, xa podo imaxinarme a resposta; aposto a que teñen unha fermosa adega alá abaixo, onde o gardan.
-Déixache de adegas - dixo o murrughach, guiñando o seu ollo esquerdo nun xesto de complicidade.
-Estou seguro -continuou Jack- de que debe de ser algo digno de verse, sen dúbida.
-Podes apostar a iso, Jack -dixo o murrughach-, e se vés aquí á mesma hora, o vindeiro luns, falaremos algo máis sobre este asunto.


O murrughach e Jack despedíronse coma se tratásese de dous amigos da infancia, e o luns seguinte volveron atopar, e a Jack sorprendeuno ver esta vez que o murrughach levaba dous chapeus, un debaixo de cada brazo.
-Perdoa o meu atrevemento -dixo Jack-, pero, ¿por que levas dous chapeus? Dubido moito que sexa para regalarme un deles, ¿ou si?
-Non, non, Jack -dixo el-, non consigo estes chapeus tan facilmente como para andar obsequiándoos ás toas; pero quero que veñas comer comigo, e trouxen un chapeu de máis para que baixes con el.
-¿Deus ampáreme e bendígame! -exclamou Jack, asombrado-. ¿Queres que eu baixe ata os abismos dese frío océano? ¡Pero se me asfixiaría e morrería aos poucos minutos de mergullarme! ¿E entón que lle pasaría e, sobre todo, que diría, a pobre de Biddy?
-¿E a ti que che importa o que ela diga? ¿Quen pode preocuparse polos rezongos dunha muller? O teu avó nunca contestaría desa forma. Moitísimas veces colocouse leste mesmo chapeu sobre a súa cabeza e se zambulló sen hesitación detrás de min; como tampouco foron poucos os exquisitos banquetes e as caracolas cheas de brandy que el e eu degustamos xuntos alí abaixo, nas profundidades.
-¿Entón é certo?, non será algún tipo de broma pesada? -preguntou Jack, algo avergoñado-. Bo, de ser así, ¡caeríaseme a cara de vergoña se non demostrase ter as mesmas agallas e a coraxe do meu avó! Así que alá vou; e espero que non esteas a me enganar, porque vou xogarme a todo ou nada! -exclamou Jack.
-Creo que agora estou a empezar a ver algo do teu avó en ti -dixo en ton socarrón o ancián murrughach-. E agora non perdamos máis o tempo, e feixe o que eu faga.
Abandonaron a cova para penetrarse no mar, nadando un treito ata chegar a unha roca cuberta de algas. Jack tivo que esforzarse para rubir ata a cima, seguindo os pasos do merrow. O lado posterior do illote era tan recto como o máis perfecto dos muros, e por baixo, o mar era, á súa vez, do azul escuro que só teñen as grandes profundidades, a tal punto que Jack por pouco desiste da súa aventura.
-Agora, Jack -dixo o murrughach?, simplemente, ponche o chapeu, aférrache da miña cola, procura manter os ollos abertos, e asegúroche que che gustará ver o que verás se me segues de preto.

E tan pronto como terminou de dicir isto, a criatura lanzouse cara ás augas, seguida polo valeroso Jack. E así se mergullaron e mergullaron, cada vez a maior profundidade, a tal punto que Jack creu que nunca ían deterse. Moitas veces desexou estar na súa casa, sentado con Biddy xunto ao lume, pero pronto comprendeu que de pouco serviríalle desexar nada nese momento, mentres se atopase, polo que parecía, a moitas millas baixo a superficie do océano Atlántico.
Todos os esforzos de Jack concentrábanse en permanecer aferrado con desesperación á cola do murrughach, a pesar do esvaradía que era; e entón, para a súa total sorpresa, saíron da auga e atopáronse sobre terra firme, aínda que sen abandonar o fondo mesmo do mar. Cando Jack mirou ao seu ao redor, asombrado, atopouse fronte a unha fermosa casa techada con nacaradas recoiro dispostas a modo de tellas, e o murrughach virou sobre os seus pés para dar a Jack a benvida.
Jack quixo agradecerlle a súa recepción, pero as palabras non saíron da súa boca, por unha banda, por atoparse atónito pola emoción e, por outro, por perder o alento debido á súa odisea a través do mar. Mirou ao seu ao redor, pero non puido divisar a ningún outro ser vivente á parte dos cangrexos e as lagostas que, en gran cantidade, paseábanse indiferentes ao longo e o ancho da praia. Xusto por encima das súas cabezas, estaba o mar, como un firmamento, e os peixes paseábanse por el como os paxaros paséanse polo ceo.
¿Por que non dis palabra, home? -dixo o murrughach-. Calquera diría que non tiñas nin a máis mínima idea de que podería existir un refuxio tan acolledor aquí, ¿eh? ¡Tampouco pareces asfixiado ou afogado, como temías! ¿Ou seica estarás preocupado por Biddy?
¿Eh? ¡Oh, non, non, que vai! -dixo Jack, facendo un aceno de pracer que deixaba ver os seus dentes-; pero a calquera persoa do mundo de fóra que se lle ocorreu sequera dicir que se podería ver algo semellante, tratárona de tola.
-Bo, basta por agora; ven comigo e vexamos que exquisiteces prepararon para nós.

Jack estaba realmente famento, e a súa sorpresa non foi menor cando pola cheminea viu debuxarse unha delgada columna de fume, a modo de preámbulo para o que esperaba dentro. Seguiu ao murrughach ao interior da casa, onde puido ver unha enorme e ben equipada cociña. Non faltaban nela un elegante aparador e unha enorme cantidade de potas e cacerolas, e Jack puido ver a dous mozos murrughachs cociñando.
Sempre guiado polo seu anfitrión, Jack pasou de longo xunto a eles, e entrou no comedor, o cal, en contraste coa estancia anterior, estaba moi pobremente amoblado. O salón era bastante amplo, pero non había nel mesas nin cadeiras para sentar, senón tan só algúns troncos e taboleiros de madeira. Con todo, para xúbilo de Jack, había un bo lume ardendo no fogar.
-Ven, Jack, teño que ensinarche o lugar onde gardo ti xa sabes que -dixo o murrughach dirixindo unha mirada cómplice ao seu hóspede, mentres abría unha pequena porta e descubría unha incrible adega, chea de barrís, cuñetes e toneles.
-¿Que che parece, Jack Dogherty? ¿Eh? ¿Seica segues crendo que non se pode vivir confortablemente debaixo da auga?
-Nunca o puxen en dúbida- dixo Jack cun chasquido de beizos cómplice, sinal de que estaba realmente convencido do que dicía.
Volveron ao comedor xusto a tempo para atopar a comida servida. Non había mantel algún, o cal era de esperarse, pero ¿realmente importaba? Nin sequera Jack tiña un na mesa sempre. A comida non desacreditaría á mellor casa do país de Erín despois dun día de xaxún de Coresma. A mesa era un completísimo mostrario en grao sumo selecto que o mar pode entregar: róubaos, esturiones, lagostas, linguados, recoiro e unhas vinte especies máis, xunto ao máis fina variedade existente de licores estranxeiros, xa que os viños, segundo explicou máis tarde o merrow, eran demasiado liviáns para o seu gusto.
Jack comeu e bebeu ata o hartazgo, e entón, á vez que tomaba unha caracola de brandy, dixo:
-Á túa saúde, señor; aínda que, se perdoas o meu impertinencia, é algo inapropiado que, no que levamos tratándonos, aínda non coñeza o teu nome.
-¿Sabes, Jack? Creo que tes razón -respondeu el-, non me acordaba diso antes, pero sempre é mellor tarde que nunca ¿verdade? O meu nome é Koomara.
-E un fermoso nome é, sen dúbida -dixo Jack, á vez que tomaba outra caracola-. Á túa saúde, entón, Koomara. e que vivas o próximos cincuenta anos!
¡Cincuenta anos! -repetiu Koomara-. Desde logo que cho agradezo! Se houbeses devandito cincocentos, con todo, sería algo que valería máis a pena.
-¡Por todos os ceos! -exclamou asombrado Jack-. ¡Polo que vexo, alcanzan unhas idades incribles aquí debaixo das augas! Ti coñeciches ao meu avó, que estivo morto desde fai xa máis de sesenta anos. Leste debe de ser un lugar moi saudable para vivir, sen dúbida.
-En efecto, así é; pero, ánimo, Jack, non deixes que ese delicioso licor se che avinagre.
Baleiraron caracola tras caracola, e para a súa total sorpresa, Jack observou que en ningún momento a bebida subíaselle á cabeza, debido, segundo supuxo, ao feito de atoparse por baixo do mar, o que mantiña a súa mente despexada.
O vello Koomara, pola contra, sentiu bastante alegre e entoou algunhas cancións, pero Jack, aínda que a súa vida dependese diso, nunca foi capaz de lembrar máis que isto:
-¡Rum fun boodle boo,
Ripple dipple nitty dob;
Dumdoo doodle coo,
Raffle taffle chittiboo!
Ese era o refrán de tan só una delas; e, en verdade, ninguén rué capaz de atoparlle sentido algún; aínda que este, seguramente, é o caso da maioría das cancións de hoxe en día.
Nun momento dado, o anfitrión díxolle a Jack:
-Agora, o meu querido amigo, se me concedes a honra de seguirme, mostrareiche as miñas "curiosidades".
Abriu unha pequena porta e conduciu a Jack cara ao interior dunha gran cámara, onde puido ver unha gran cantidade de curiosidades e obxectos varios que Koomara había ido recollendo durante as súas numerosas expedicións. Con todo, o que máis chamou a atención de Jack foron unhas cousas parecidas a tarros de lagostas, que xacían no chan, aliñadas ao longo da parede.
-¿E, Jack, que che parecen as miñas "curiosidades"? -dixo o vello Koomara.
-Por Deus, señor -dixo Jack-, en verdade que vale a pena velas; pero, ¿permitiríasme a ousadía de preguntarche que son esas cousas que parecen tarros de lagostas?
-¡Ah!, refíresche ás miñas "gaiolas de almas", ¿non?
-¿As que?
-Esas cousas onde gardo as almas.
-¿Que almas? -dixo Jack que non podía terminar de crer o que acababa de oír-. ¿É que seica os peixes teñen almas?
-¡Oh, non! -contestou Koomara, cun deixo de indiferenza na voz-; diso non teñen; estas son as almas de mariñeiros afogados.
-¡Que o señor nos protexa de todo mal! -murmurou Jack, absolutamente sorprendido-. ¿Como demos as conseguiches?
-En verdade, é bastante fácil; tan só teño que esperar a que se aveciña unha tormenta, colocar un par de ducias delas por aquí e alá, e entón, cando os pobres mariñeiros morren afogados e as súas almas abandonan os seus corpos e atópanse baixo as augas, ao non estar afeitas ao frío e ser tan fráxiles, corren tamén un gran risco de morrerse; así que se meten nas miñas gaiolas para buscar acubillo, e como aí dentro están tan cómodas e calentitas, entón eu tráioas aquí a casa, onde elas teñen un excelente refuxio ¿A elas non lles parecería así?
Jack estaba completamente pasmado, ao momento de non saber que dicir, polo que non dixo absolutamente nada. Volveron ao comedor e beberon máis do excelente brandy, e logo, debido a que Jack presentía que estaba a empezar a facerse tarde e que Biddy podería comezar a inquietarse, levantouse e expresou os seus desexos de volver a terra firme.
-Como desexes, Jack -díxolle Koomara -; pero bebe un último grolo antes de partir; axudarache coa túa fría travesía.
Debido ás súas boas maneiras, a Jack éralle imposible rexeitar aquel último vaso de despedida.
-Pregúntome -comentou- se poderei lembrar o camiño de volta á miña casa.
-Non debes preocuparche por iso -replicó o seu anfitrión-, xa que eu mostrareiche o camiño.
Saíron da casa, e Koomara tomou un daqueles estraños chapeus, poñéndoo na cabeza de Jack, pero cos picos apuntando en dirección contraria á vez anterior, para logo elevalo por sobre os seus ombreiros, tirando del en dirección das augas.
-Pronto -dixo, ao mesmo tempo que lle daba impulso- vas aparecer exactamente no mesmo lugar no que nos mergullamos; ah, e non te esquezas de devolverme o chapeu; lembra que son custosos -dixo Koomara en ton de broma.
Á vez que dicía isto, separouse de Jack cunha leve inclinación, causando que este saíse disparado a través das augas, a modo de burbulla, ata que finalmente chegou á pedra desde a cal saltaran; alí sacouse o chapeu e arroxouno á auga, onde se afundiu coma se dunha pesada pedra tratásese.
Jack arribou xusto a tempo para ver unha fermosa posta de sol na apracible tarde de verán. En pouco tempo poderíase ver naquel belo ceo a Feascor mentres titilara vagamente no firmamento sen unha soa nube, como a solitaria estrela que era. Tamén se poderían ver as ondas do Atlántico mentres reflectisen a luz das estrelas, brillando como unha inundación dourada.
Nese momento, Jack deuse conta de que tan tarde era e emprendeu a viaxe de volta á súa casa; pero non contou nin unha palabra a Biddy de como nin onde pasara o día.
Aquelas pobres almas, encerradas en tarros para lagostas, eran motivo máis que suficiente de preocupación para Jack, que pasou longo intre pensando nalgún plan para liberalas. O primeiro que lle veu á mente era falar do asunto co cura, ¿pero que podería facer o cura?, ¿que lle podería importar a Koomara o que dixese ou fixese o cura? Á parte diso, parecía un bo tipo, a quen non se lle ocorría pensar que estivese a facer algún dano. Tamén Jack pensou en si mesmo, e non considerou bo para a súa reputación que a xente andase dicindo por aí que el andaba comendo con murrughachs. Finalmente ideou un plan: convidaría a Koomara a comer, devolvendo a súa invitación, e, se é que iso era posible, o emborracharía para apoderarse do seu chapeu e dirixirse cara ao fondo do océano para auxiliar a esas pobres almas. Pero, por sobre todo, era absolutamente necesario manter afastada a Biddy de todo aquilo, porque ela, á fin e ao cabo, era unha muller, e Jack era o bastante prudente como para manter o asunto en segredo mesmo ante ela.
Seguindo coidadosamente o seu plan e nun rapto de piedade, Jack comentoulle a Biddy que el pensara que sería bo para as súas almas que ela realizase a súa visita anual ao pozo de Saint John, nas proximidades de Inis. Afortunadamente, Biddy pensou o mesmo, e unha mañá partiu, non antes de dar a Jack estritas instrucións sobre a vixilancia da casa. Por fin, sen "ningún mouro na costa", Jack dirixiuse cara á roca para chamar a Koomara co sinal que habían prefijado: Jack debía lanzar unha pedra de gran tamaño á auga. Inmediatamente despois de facelo, apareceu Koomara, que saudou a Jack -¡Ola, Jack! ¿en que che podo axudar?
-En nada do que haxa que falar moito, en realidade -contestou este-; tan só viña ver se quererías comer comigo, xa que aínda che debo a invitación.
-En verdade é unha proposición agradable, Jack, garántocho. ¿A que hora paréceche ben?
-Á hora que che sexa máis conveniente. Digamos... ¿que tal á unha? Se vés a esa hora logo podes regresar á túa casa coa luz do día.
-Alí estarei, non te preocupes -dixo Koomara e volveu mergullarse.
Jack volveu á súa casa para preparar unha substanciosa comida a base de peixes e fixo bo uso dos seus mellores licores estranxeiros. En verdade, era cantidade suficiente de alcol para emborrachar a vinte homes. Puntualmente á unha, apareceu Koomara co seu clásico chapeu de tres picos debaixo do brazo. A comida xa estaba servida, polo que sentaron á mesa para gozala. Beberon e comeron en abundancia, e Jack, pensando nesas pobres almas encerradas alí abaixo, non escatimou brandy, mentres animaba a Koomara a cantar, esperando o momento en que este caese durmido ao chan. O que o pobre Jack esquecera era que nesta ocasión non se atopaban baixo as augas, co que o brandy subíuselle á cabeza e fíxolle efecto; entón Koomara retirouse, deixando ao seu anfitrión durmindo como un bebito.
Jack espertou á mañá seguinte, sentíndose inmensamente triste.
-Non ten sentido tentar emborrachar a ese vello jaranero -díxose Jack-. Entón, ¿como farei para liberar a esas pobres almas das súas gaiolas?
Finalmente, logo de estar pensando todo o día, unha idea veulle á cabeza.
-¡Téñoo! -díxose mentres se golpeaba o xeonllo, nun xesto de satisfacción-. Estou seguro de que Koomara, por máis vello que sexa, nunca probou nin unha pinga de pateen. ¡Iso si que o vai a deixar fóra de combate! Por tanto, mellor aproveito mañá mesmo, antes de que Biddy regrese a casa, e fágolle outra proposta.
Jack volveu convidar a Koomara, e este riuse do cabezadura que era aquel, ao mesmo tempo que lle dicía que nunca chegaría a igualar ao seu avó no que a beber tratábase.
-Polo menos, dáme outra oportunidade -pediu Jack-, ¡así poderei ver como che emborrachas, e logo te recuperas, tan só para volver a emborracharte!
-Iso verémolo, o meu querido Jack -dixo Koomara, a modo de despedida.
Nesta ocasión, Jack coidouse de gardar o seu propio licor mentres daba ao murrughach o brandy máis forte que tiña, para finalmente preguntarlle:
-Koo, ¿probaches algunha vez o pateen, o auténtico rocío de montaña?
-Non -contestou este, sorprendido-. ¿Que é iso e de onde vén?
-Oh, síntoo, iso é un segredo -dixo Jack-, pero é o mellor licor do seu xénero. Se non é vinte veces mellor que o ron ou o brandy, podes deixar de crerme de agora en máis. O irmán de Biddy acaba de enviarme unas cantas pingas a cambio dun pouco de brandy, e corno ti es un vello amigo da familia, decidín gardalo para esta ocasión.
-Ben, entón vexamos de que é capaz iso -dixo Koomara cun brillo nos seus ollos.
O pateen era dos mellores e tiña o deixe apropiado. A Koomara encantoulle, a tal punto que bebeu e cantou "Rum bum boodleboo" unha e outra vez, riu e deu voltas ata que finalmente caeu durmido como unha pedra. Nese momento Jack, que se preocupou por manterse sobrio, tomou "prestado" o chapeu daquel, foi cara á roca e arroxouse, e pronto estivo na morada do murrughach.
Todo estaba rodeado da máis absoluta das tranquilidades; non había ningún outro murrughach á vista, nin novo nin vello. Entrou sigilosamente e buscou os tarros ata atopalos. Unha vez alí, deunos volta, pero non puido ver nada, tan só puido oír un suave asubío ou gorjeo cada vez que levantaba un deles. Jack estaba extremadamente sorprendido, pero lembrou que unha vez o cura dixéralle que ningún ser vivo podía ver a alma, algo así como o que pasaba co aire ou o vento. Logo de facer todo o que puido por elas, colocou os tarros de volta na súa posición orixinal, e elevou unha pregaria para que esas pobres almas chegasen o máis pronto posible onde queira que vaian as almas.
Feito isto, Jack se calzó o chapeu como correspondía esta vez, ou sexa, cos picos investidos, pero cando saíu, deuse conta de que a auga estaba moi por encima da súa cabeza como para chegar saltando, e agora non tiña a Koomara para darlle o empuxón, polo que se puxo a buscar a ver se achaba unha escaleira, pero non achou ningunha, nin tampouco algunha roca que lle puidese facilitar a súa tarefa. Por fin divisou un sitio onde o mar "colgaba" un pouco máis baixo do habitual, e decidiu probar sorte naquel lugar. Unha vez alí, viu un bacallau que se parou xusto á beira del. Jack tomoulle a cola dun salto, polo que o peixe, asustado, deu un tirón e impulsou a aquel cara arriba.
No preciso instante no que o chapeu tocou a auga, Jack saíu disparado cara arriba como unha cortiza de botella, arrastrando detrás del ao pobre bacallau, xa que esquecera soltalo. Chegou á roca en cuestión de segundos, e saíu de présa cara á casa, feliz polo ben que fixera.
Nese mesmo momento, outra serie de sucesos desatábanse na casa de Jack, debido a que nin ben este marchara a cumprir coa súa misión de liberar ás almas, Biddy estaba a regresar ao fogar, no pozo. Cando chegou, entrou na casa e, vendo a desorde, exclamou:
-Parece que vou ter bastante traballo por aquí. ¡Ese canalla de Jack! ¿quen me mandaría a casarme con el? Seguro que, mentres eu estaba a rezar pola súa alma, el trouxo algún dos seus amigos bébedos e estiveron bebéndose todo o pateen que o meu irmán regaloulle e todos os outros licores que había na casa.
Nese momento Biddy baixou a cabeza e viu ao durmido Koomara tendido no chan.
-¡Que a Virxe Bendita protéxame! -gritou aterrorizada-. ¡Finalmente acabou por converterse nunha besta! Non sería a primeira vez que a alguén lle pasa logo de beber tanto. ¡Oh, Jack, agarimo!, ¿que vou facer contigo? e para peor, ¿que faría sen ti? ¿Como podería unha muller decente como eu vivir cunha besta?
Lamentándose, Biddy saíu correndo da casa, sen saber onde ir, cando oíu a coñecida voz de Jack canturreando unha alegre cantiga. Asombrada e feliz xa que o seu marido estaba san e salvo, e non convertido nunha besta, foi ao seu encontro. Nese momento, Jack viuse obrigado a contarlle todo, e Biddy, aínda que enfadada por ser enganada, aceptou de boas ganas o ben que el fixera por esas almas.
Logo da pequena charla, volveron á casa e Jack espertou a Koomara; ao ver que este se atopaba algo deprimido, díxolle que non se preocupase, que o pateen fixera estragos nos homes mellor preparados, e que todo se debía á súa falta de coñecemento da bebida; e receitoulle que, a modo de medicamento, comésese un pelo dun can que o mordese. O murrughach, con todo, considerou que xa tivera bastante. Levantouse algo tambaleante, e sen sequera saudar ao seu anfitrión nin á súa esposa, retirouse coa esperanza de poder refrescarse cun viajecito pola auga salgada.
Koomara nunca botou de menos as almas. O e Jack continuaron sendo os mellores amigos do mundo, e ninguén, xamais, puido superar a Jack na súa liberación de almas do purgatorio; xa que co tempo armouse dunha serie de escusas para ir á casa baixo o mar, sen que o seu amigo decatásese, e liberalas abrindo as "gaiolas". Lle intrigaba o feito de non poder velas nunca, pero como xa sabía que iso era imposible, resignábase dese modo.
A relación de Koomara e Jack prolongouse por algúns anos, ata o día en que Jack foi ás beiras do mar para dar o sinal como de costume e non recibir ningunha contestación. Despois de lanzar outra pedra, e outra, e outra, continuou sen obter resposta, e regresou á súa casa. Á mañá seguinte volveu ao momento de encontro, pero só para non obter resposta novamente e, como non tiña o chapeu, non podía baixar a ver que lle pasaba ao vello Koo. Finalmente tranquilizouse, pensando que, ou ben o pobre home, peixe, home-peixe -ou o que fose que fose- morrera, ou trasladado o seu fogar a outra parte.