Costumes agrícolas en Viana y contorno no ano 1900

Costumes agrícolas da aldea en Viana y contorno no ano 1900

O ano dos labradores
O ano agrícola nesta parte da rexión galega é diferente segundo a clase de cultivo a que aplican a terra. Para os arrendamentos de prados e dehesas, principia o ano ao par que o natural e dura como este de Xaneiro a Decembro; para as terras de labor é de Marzo a Marzo. Os arrendamentos das leiras fanse con arranxo ao ano agrícola, variando na súa duración dun a catro, sendo a data en que se avisa ao colono que deixe as terras polo mes de Agosto, que é cando pagan as rendas.

É moi xeral que o prezo do arriendo estipúlese en especie, centeo case sempre, e tamén, que o arrendatario pague a contribución da leira arrendada. Cando o ano é malo e non hai cereais ou a terra produce pouco, reducen a metade da renda a diñeiro, valuándose o gran ao prezo de venda no mercado. A distinción do ano segundo a clase de leiras está en relación cos cultivos.

As terras de labor requiren diferentes faenas antes de seméntaa. Un refrán das aldeas marca as épocas de facer os labores; di, decrua en maio, bina en San Juan, esterca ben e coieras boo pan; falta nel un labor porque son catro o estercolado ou abonado das terras e tres aradas que chaman decrua, bina e alevanta. As leyras dan centeo a ano e vez; é dicir, están divididas de modo que cada catro anos produzan dúas colleitas, recibindo ao seu tempo os labores indicados. Ao conxunto de terras da aldea sementadas de centeo, chámano faceira da aldea.

Sacan os estiércoles ao campo, ao final de Setembro ou principio de Outubro e déixanos dentro das heredades en pequenas cheas ata a época da decrua ou primeira arada. Estes abonos compóñense do que chaman estrume; follas e ramas pequenas de carballos e toxo, e ademais o excremento dos animais. No mes de Maio reparten o abono pola terra, operación case sempre de mulleres, e o arador ou aradores co gando fan o primeiro labor ou decrua. Por San Juan dan a segunda arada ou bina e en agosto a terceira ou alevanta, quedando con elas a terra disposta para ser sementada.

Seméntaa do centeo fana en dúas formas diferentes, en suco e a bato, preferíndose a primeira porque dá mellor resultado.

Na montaña botan o gran á terra no mes de Setembro e na ribeira en outubro. Nalgunhas aldeas teñen o costume de facer pastar o centeo polo gando vacún por Decembro e din que así se cría máis forte, e na primavera límpano de herbas malas, faena que tamén é das mulleres. Nos meses de Marzo e Abril sementan a pataca e o liño. O traballo para seméntaa de cereais fano no maior número de aldeas a xeira e tornaxeira.