LOS GNOMOS DE COVA DA SERPE

egundo contan as antigas lendas galegas, cando a Serra dá Cova dá Serpe, na rexión da Coruña, cóbrese de neve, os lobos, arroxados dos seus cubís pola fame e o frío, baixan en mandas polos faldeos, e máis dunha vez oíullos aullar en coros pavorosos, non só nos camiños, aterrando aos viaxeiros, senón ata nas rúas mesmas dos pobos, onde os habitantes encérranse nas súas casas baixo sete chaves. Pero non son precisamente os lobos os merodeadores máis terribles da Cova dá Serpe; nas súas rochas superiores, nas súas cimas abatidas e as súas covas interminables, pululan uns espíritos diabólicos que polas noites baixan en enxames polas ladeiras, xogan nas augas das fontes e arroios e se hamacan nas ramas das árbores espidas. 


    Eles, e non outros, son os que aúllan a un tempo cos lobos, empuxan inmensas bólas de neve que baixan rodando desde os picos máis altos, arroiando todo o que atopan no seu camiño, e os que bailan e corren como chamas azuis, vermellas e amarelas, sobre a superficie dos pantanos.
   Entre estes espíritos diabólicos que, arroxados dos chairos e os lugares poboados polos exorcismos da Igrexa, refuxiáronse nas covas máis altas, hainos de diversas familias e, como tales, aparécense ante nós con formas e tamaños diferentes. Con todo, os máis detestables e malévolos de todos eles, os que se insinúan con frases sedutoras, conquistando o corazón das novas son, sen ningunha dúbida, os gnomos. Estas pérfidas criaturas viven nas entrañas dos montes, coñecen á perfección as súas covas e carreiros interiores, e coidan celosamente os tesouros que as rocas encerran no seu seo, entre os que poden contarse as vetas auríferas, os xacementos de metais preciosos e os innumerables depósitos de pedras preciosas.

   Segundo conta un antigo relato desta rexión da Serra dá Cova dá Serpe un novo pastor, tratando de recuperar a unha das súas ovellas extraviadas, penetrou nun deses antros, horrorosos e magníficos á vez, coas súas bocas disimuladas por espiñentos matogueiras e cuxo fin non foi visto nunca por home algún. Cando ingresou á cova, o pastor era un home novo, garboso e atezado, pero cando regresou do interior da montaña, o seu rostro atopábase pálido como a morte e o seu cabelo había encanecido como o dun ancián. Descubrira o segredo dos gnomos; respirara a fétida e ponzoñosa atmosfera dos seus cubís, e pagou o seu atrevemento cun envellecemento prematuro. Pero no que quedou de vida puido referir a quen quixese escoitalo o que vira, e a súa historia foi transmitida de pais a fillos desde incontables xeracións.
   De acordo co que el mesmo narrou, internouse caverna adiante, ata chegar por último a unhas interminables galerías que descendían abruptamente cara ás entrañas da terra; estes enormes pasadizos estaban alumados por un fulgor misterioso e fantasmal, producido, ao parecer pola fosforescencia de innumerables anacos de xemas cristalinas, de todas as formas exóticas e inverosímiis que ningunha mente humana podería imaxinar.

   O piso, as paredes e o curvo teito abovedado dos inmensos salóns en que se abrían de tanto en tanto as galerías, víanse jaspeados por estrías de cores diversas, como os mármores máis finos, pero as vetas eran de ouro e prata, e nelas aparecían incrustadas infinidade de pedras preciosas entre as que podían identificarse rutilantes diamantes, rubíes vermellos como o sangue, verdes esmeraldas, zafiros, topacios e moitas outras pedras descoñecidas, que o pastor só puido describir dicindo que os seus ollos encandeáronse ao contemplalas.
   O máis absoluto silencio acompañouno durante o seu descenso por aqueles interminables pasadizos; ningún ruído, excepto o dos seus pasos, rebotaba nos seus anfractuosidades e, a intervalos irregulares, uns gemidos prolongados e lastimeros, provocados por un vento de orixe descoñecida que circulaba ao longo daquel intrincado dédalo de corredores. Escoitando con máis atención, o pastor tamén puido percibir o rumoreo de augas correntes que discorrían polas paredes, e o rumoreo desconcertante dun río de lava subterráneo que fervía debaixo da roca que pisaban os seus pés.
   O mozo, só e perdido naquel labirinto inverosímil, camiñou durante longas horas sen poder atopar unha saída, ata que finalmente descubriu o manancial cuxo rumor escoitara tempo antes. Atopou o arroyuelo tras un recodo da gruta, que brotaba dunha das paredes como unha fantástica fervenza de prata coroada de escuma, e corría polo piso descendente, producindo un murmurio cristalino ao acariñar as súas augas as penas e as gretas da roca viva. Nas súas marxes crecían plantas descoñecidas que o pastor, a pesar de vivir toda a súa vida na rexión, non puido sequera identificar; algunhas delas, que saían a través das fisuras das pedras, tiñan unhas estrañas follas anchas e carnosas, e outras, que se arraigaban dentro mesmo do arroio, eran finas e delgadas como cintas que ondulaban cos movementos da auga.

   Entre estas plantas movíanse uns seres estraños que, nalgunhas ocasións parecían humanos de curta estatura e gran deformidade, noutras grandes píntegas refulgentes e un momento máis tarde transformábanse en efémeras labaradas multicolores que danzaban en tolas espirais sobre as plantas. Nesas criaturas, o pastor identificou aterrado aos gnomos que, desprazándose polos corredores de pedra, correndo como ananos patizambos e deformes, siseando e arrastrándose como réptiles ou rubindo polas paredes e correndo sobre a superficie da auga en forma de lumes fatuos, extraían e atesouraban as súas fabulosas riquezas. Aínda no medio do seu terror, o mozo lembrou o que as lendas contan daquelas entidades diabólicas: son eles os que coñecen os agochos onde os avaros enterran os seus tesouros e que os seus herdeiros logo buscan en balde; son eles os que saben onde os mouros deixaron os seus botíns ao ser expulsados de España; son eles, e non outros, os que localizan e rouban as alfaias e valores que se perden e logo ocúltanos nas súas goridas subterráneas, porque son os únicos que poden transitar por aqueles corredores malsanos.

   Alí, escondido entre as follas carnosas, o pastor puido comprobar a existencia de obxectos exóticos e de custo inapreciable, entre os que podían verse copas cinceladas en ouro e prata, con incrustaciones de pedras preciosas; ánforas dos mesmos metais, ricamente traballadas e colmadas de rubíes, diamantes e esmeraldas; colares e diademas de perlas e xemas, e beiravías enteiras cheas de moedas con formas e caracteres imposibles de recoñecer; tesouros, en definitiva, tan incalculables e fantásticos que a razón se negaba a aceptalos. E todas aquelas riquezas brillaban con tal intensidade, que o pastor relatou que parecía que todo o aire estaba cheo de faíscas de cores e que a caverna mesma atopábase en chamas, e as imaxes rielaban como a través da calor dunha fogueira.
   E foi entón cando a cobiza comezou a disipar o medo do pastor, quen, cegado pola contemplación de tantas xoias, cada unha das cales o enriquecería para sempre, tentou recoller algunhas delas, cando, a pesar do bramido do río de lava, a profundidade da roca, o rumor do arroio e as risotadas dos gnomos, chegou ata os seus oídos o repique da campá da ermida do pobo, chamando aos fieis á oración da tarde. Ao oír o seu clamor, o pastor, que xa fora visto polos gnomos e estaba a piques de ser alcanzado por eles, caeu de xeonllos, encomendándose á protección da Virxe de Cova dá Serpe, patroa da igrexa. E así, nun dicir amén, e sen saber de certo como nin por que medio, atopouse repentinamente fóra da cova, tirado a un costado do camiño que conducía ao pobo, e aparvado coma se saíse dun longo soño.
   Desde entón, os aldeáns da Serra dá Cova dá Serpe saben por que a fonte do mercado trae ás veces nas súas augas restos dun finísimo po de ouro e, en ocasións, no murmurio que causa mestúranse palabras e suspiros confusos pero suxestivos, que os gnomos verten nelas, para seducir aos inxenuos e avariciosos que os escoitan, prometéndolles riquezas que terminan por ser a súa perdición.